Trong lịch sử âm nhạc thế giới, không nhiều gia đình để lại dấu ấn đậm nét như nhà Strauss – nơi mà cả cha lẫn con đều là thiên tài, nhưng lại mang trong mình một mối quan hệ phức tạp: vừa là máu mủ, vừa là đối thủ trên chính sân khấu nghệ thuật.
Johann Strauss I (1804–1849) là người đặt nền móng cho điệu waltz Vienna, nổi tiếng với bản Radetzky March – một tác phẩm thường vang lên đầy hào hứng kết thúc buổi hòa nhạc năm mới ở Vienna. Là một nhạc sĩ thành công, ông lại không muốn con trai mình theo nghiệp nhạc, mà hy vọng Johann Strauss II sẽ có một nghề nghiệp “ổn định” hơn.
Nhạc sĩ Johann Strauss I
Nhưng trái tim của cậu bé Johann Strauss II lại không dành cho toán học hay ngân hàng – mà thuộc về âm nhạc. Mặc dù bị cấm học nhạc, cậu vẫn âm thầm luyện tập violin và sáng tác trong bí mật, với sự hỗ trợ lặng lẽ từ mẹ.
Khi người cha không muốn con trai trở thành nhạc sĩ – thì số phận lại sắp đặt để con trai trở thành người kế tục và vượt qua cha mình.
Năm 1844, Johann Strauss II ra mắt buổi hòa nhạc đầu tiên – cũng là thời điểm chính thức bước vào “cuộc đối đầu nghệ thuật” với cha. Trong suốt những năm sau đó, Vienna có hai dàn nhạc mang tên Strauss: “Strauss cha” và “Strauss con”, cạnh tranh nhau từng buổi biểu diễn, từng buổi vũ hội. Giới thính giả thì chia làm hai phe: những người ưa nét mạnh mẽ, quân nhạc của cha – và những tâm hồn lãng mạn, say mê valse ngọt ngào của con.
Thật trớ trêu, mãi đến sau khi Johann Strauss I qua đời (1849), Strauss II mới có thể hợp nhất hai dàn nhạc và bắt đầu thời kỳ rực rỡ trong sự nghiệp, vươn lên trở thành “Vua của điệu Waltz”.
Nhạc sĩ Johann Strauss II
Câu chuyện giữa cha và con nhà Strauss không chỉ là bi kịch của tài năng bị ngăn trở, mà còn là minh chứng cho sự kế thừa và vượt lên số phận – nơi mà âm nhạc cuối cùng vẫn là tiếng nói hòa giải.
Ngày nay, trong mỗi buổi hòa nhạc đầu năm tại Vienna, người ta vẫn nghe vang lên Radetzky March của cha – và The Blue Danube của con – như một lời tri ân đến hai thế hệ Strauss, hai thiên tài đã cùng nhau viết nên chương huy hoàng của văn hóa Áo bằng chính những giai điệu bất tử.
Với mong muốn đưa công chúng Việt Nam đến gần hơn với những giá trị văn hóa đặc sắc của nước Áo, Hội Hữu nghị Việt Nam – Áo xin trân trọng giới thiệu loạt bài viết chuyên đề về cuộc đời và di sản của Johann Strauss II – biểu tượng không chỉ của âm nhạc Áo, mà còn của cả một thời kỳ nghệ thuật châu Âu. Thông qua những giai thoại, tác phẩm và bối cảnh lịch sử, chúng tôi hy vọng sẽ giúp độc giả cảm nhận được chiều sâu nghệ thuật cũng như vẻ đẹp tinh thần của nền âm nhạc cổ điển – nơi mà Vienna luôn là trái tim đang ngân vang những giai điệu vượt thời gian.