17-07
2025

“Máu Vienna” – Bản Valse Của Lịch Sử Và Tinh Thần Dân Tộc

Trong dòng chảy lịch sử âm nhạc Áo, hiếm có một tác phẩm nào mang tính biểu tượng cao như Wiener Blut (tạm dịch: Máu Vienna) của Johann Strauss II. Được sáng tác vào năm 1873 – thời kỳ đỉnh cao của Đế chế Áo-Hung – bản valse này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một tuyên ngôn âm nhạc về bản sắc Vienna, nơi âm nhạc, xã hội và hoàng tộc cùng hòa quyện trong không gian đô thị rực rỡ và lãng mạn.

Về mặt hình thức, Wiener Blut tuân thủ khuôn mẫu valse nhiều phần (multi-sectional waltz) mà Johann Strauss II đã hoàn thiện qua hàng chục tác phẩm trước đó: phần mở đầu mang tính giới thiệu, các giai điệu valse nối tiếp nhau với sự chuyển điệu linh hoạt, và phần kết tổng hợp giàu màu sắc. Tuy nhiên, điều khiến tác phẩm này vượt ra khỏi tính chất giải trí thông thường là ở tinh thần văn hóa được thẩm thấu vào từng nhịp nhạc – thứ "máu Vienna" tượng trưng cho truyền thống, sự lịch lãm, và tính hiện đại sớm của một trung tâm nghệ thuật châu Âu.

Được viết nhân dịp lễ thành hôn của Thái tử Rudolf với Công chúa Stephanie – một sự kiện chính trị mang nhiều kỳ vọng về sự ổn định và đoàn kết nội bộ Đế chế – Wiener Blut cũng phản ánh tinh thần gắn kết giữa âm nhạc và nhà nước. Âm nhạc, trong trường hợp này, không chỉ để tiêu khiển, mà còn là công cụ thiết lập hình ảnh quốc gia, củng cố cảm thức cộng đồng thông qua biểu tượng đô thị Vienna.

Đặc biệt, sau khi Johann Strauss II qua đời, Wiener Blut được chuyển thể thành một vở operetta cùng tên vào năm 1899, cho thấy tính sống còn và khả năng thích nghi của tác phẩm trong môi trường văn hóa đại chúng cuối thế kỷ XIX. Việc tái hiện này không làm mất đi giá trị nguyên bản mà còn mở rộng chiều kích tiếp nhận, đưa “Máu Vienna” từ phòng khiêu vũ hoàng gia ra tới sân khấu công cộng – nơi mọi tầng lớp xã hội đều có thể tiếp cận.

Ở góc độ thẩm mỹ học, Wiener Blut có thể được xem là một “tổ khúc đô thị” – nơi giai điệu vận hành như dòng máu chảy xuyên qua lịch sử, kiến trúc và tâm lý tập thể Vienna. Âm nhạc trở thành ký ức sống động, lưu giữ một thời đại nơi nghệ thuật là một phần tất yếu của hiện sinh đô thị, và nơi Vienna hiện diện không chỉ qua bản đồ, mà trong chính những cú lượn nhịp ba của valse.

🎼 Hội Hữu nghị Việt Nam – Áo trân trọng giới thiệu loạt bài viết chuyên đề về Johann Strauss II, nhà soạn nhạc có ảnh hưởng sâu rộng tới sự phát triển của âm nhạc khiêu vũ và mỹ học châu Âu hiện đại. Thông qua từng tác phẩm tiêu biểu, chúng tôi hy vọng bạn đọc không chỉ lắng nghe bằng đôi tai, mà còn chiêm nghiệm bằng tri thức lịch sử, xã hội và văn hóa – để thấy được nước Áo trong chiều sâu của nghệ thuật.

Bài viết liên quan

08/08/2025
Champagner-Polka – Bữa Tiệc Sôi Động Trong Âm Nhạc

Trong di sản âm nhạc của Johann Strauss II – “Vua của những điệu Waltz” – “Champagner-Polka” (1858) nổi bật như một minh chứng cho khả năng kết hợp khéo léo giữa nghệ thuật và tinh thần lễ hội. Tác phẩm mang tiết tấu polka nhanh, rộn ràng, với những thủ pháp mô phỏng đầy sáng tạo: tiếng bật nút chai, tiếng sủi bọt li ti của champagne, tất cả được tái hiện bằng màu sắc nhạc cụ phong phú. Âm nhạc ở đây không đơn thuần để nghe hay khiêu vũ, mà còn là một “nghi thức thính giác” khơi dậy cảm giác hân hoan, như đang tham dự một buổi dạ yến xa hoa giữa Vienna thế kỷ XIX.

06/08/2025
Geschichten Aus Dem Wienerwald – Chuyện Rừng Vienna - Thiên Nhiên, Dân Gian Và Nghệ Thuật Hợp Xướng Trong Một Tuyệt Phẩm Waltz Của Strauss

Giữa kho tàng đồ sộ của Johann Strauss II – nhà soạn nhạc vĩ đại được mệnh danh là “vua valse” – bản “Geschichten aus dem Wienerwald” (Chuyện rừng Vienna, 1868) nổi lên như một tác phẩm giao thoa hoàn hảo giữa chất trữ tình thiên nhiên và tinh thần dân gian Áo. Đây là một trong những sáng tác hiếm hoi của Strauss kết hợp phần độc tấu đàn Zither – nhạc cụ truyền thống đặc trưng của vùng núi rừng Áo, được lồng ghép khéo léo vào cấu trúc valse cổ điển.

04/08/2025
“Freuet euch des Lebens” – Hãy Vui Với Cuộc Đời: Khúc Valse Của Niềm Tin Và Ánh Sáng Nhân Văn

Trong di sản huy hoàng của Johann Strauss II – biểu tượng âm nhạc Áo và là “người kể chuyện bằng giai điệu”, bản valse “Freuet euch des Lebens” (Hãy vui với cuộc đời, 1870) vang lên như một bản thánh ca dịu dàng cho tâm hồn. Đây không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật thuần túy, mà còn là lời thì thầm đầy nhân bản gửi tới thế giới: hãy sống, hãy vui, và hãy biết ơn vì chính sự tồn tại mong manh và tươi đẹp này.

31/07/2025
“Unter Donner Und Blitz” – Dưới Sấm Chớp, Vũ Điệu Của Năng Lượng Và Hào Quang Sân Khấu

Trong kho tàng di sản âm nhạc của Johann Strauss II – người được tôn vinh là “ông vua của các điệu nhảy”, “Unter Donner und Blitz” (Dưới sấm chớp, 1868) là một trong những bản polka sôi động và ấn tượng bậc nhất. Ngay từ tựa đề, tác phẩm đã gợi mở một bầu không khí kịch tính và mãnh liệt – như thể người nghe đang bước vào giữa một cơn giông dữ dội, nơi từng nốt nhạc vang lên như tiếng sấm nổ và tia chớp lóe sáng giữa bầu trời nghệ thuật.

30/07/2025
“Ägyptischer Marsch” – hành khúc Ai Cập và sự hòa quyện giữa Đông phương và Tây phương trong âm nhạc Strauss

Vào cuối thế kỷ XIX – thời kỳ mà chủ nghĩa phương Đông (Orientalismus) lan rộng trong đời sống nghệ thuật châu Âu – nhiều nhà soạn nhạc đã tìm đến cảm hứng từ những miền đất xa xôi, để khám phá các màu sắc văn hóa ngoài biên giới của chính họ. Johann Strauss II – “ông vua valse” của Vienna – cũng không nằm ngoài dòng chảy ấy. Tác phẩm “Ägyptischer Marsch” (Hành khúc Ai Cập, Op. 335) ra đời năm 1869 chính là minh chứng sống động cho xu hướng hội nhập âm nhạc phương Đông trong hình thức châu Âu điển hình.

28/07/2025
“Persischer Marsch” – Hành khúc Ba Tư và biểu hiện của chủ nghĩa phương Đông trong âm nhạc Johann Strauss II

Giữa kho tàng âm nhạc đồ sộ của Johann Strauss II – nhà soạn nhạc vĩ đại gắn liền với sự thăng hoa của nghệ thuật khiêu vũ Vienna thế kỷ XIX – Persischer Marsch (Hành khúc Ba Tư, 1864) nổi bật như một minh chứng sinh động cho sức hấp dẫn sâu rộng của chủ nghĩa phương Đông (Orientalism) trong nghệ thuật châu Âu giai đoạn này. Tác phẩm không chỉ thể hiện khía cạnh đa dạng trong sáng tạo của Strauss, mà còn phản chiếu khát vọng thẩm mỹ thời đại: hướng tới những giá trị huyền bí, xa xôi và lãng mạn từ phương Đông.