Hà Nội, tối ngày 27 tháng 10 năm 2025 – Trong không gian sang trọng của Phòng Hòa nhạc lớn – Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, khán giả yêu nhạc cổ điển đã được đắm mình trong những giai điệu tinh tế và rực rỡ của chương trình hòa nhạc đặc biệt “Musik aus Wien” (Âm nhạc từ Vienna), được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 200 năm ngày sinh của nhà soạn nhạc vĩ đại người Áo Johann Strauss II (1825–1899).

Tiếp nối truyền thống tổ chức các chương trình hòa nhạc thường niên do Hội Hữu nghị Việt Nam – Áo phối hợp thực hiện trong những năm qua, năm 2025 chúng tôi trân trọng giới thiệu đêm hòa nhạc đặc biệt “Musik aus Wien” – kỷ niệm 200 năm ngày sinh nhà soạn nhạc Johann Strauss II (1825–1899), người được mệnh danh là “vua của những điệu valse”.

Áo từ lâu được biết đến như một trung tâm văn hoá – nghệ thuật của châu Âu, nơi khởi nguồn của những tên tuổi bất tử trong lịch sử âm nhạc thế giới như Mozart, Schubert, Haydn hay Strauss. Truyền thống nghệ thuật ấy không chỉ định hình bản sắc dân tộc Áo mà còn trở thành biểu tượng của tinh thần nhân văn và sáng tạo – những giá trị mà Áo luôn nỗ lực lan tỏa trong các hoạt động ngoại giao văn hoá toàn cầu.

Trong bức tranh hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Cộng hòa Áo, giáo dục luôn được xem là một trụ cột chiến lược, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, tăng cường hiểu biết và gắn kết nhân dân hai nước.

Johann Strauss II (1825–1899), thường được tôn vinh là “Vua của điệu Waltz”, là biểu tượng âm nhạc gắn liền với bản sắc Vienna và nền văn hóa Áo. Những giai điệu của ông – từ “An der schönen blauen Donau” (Trên dòng sông Danube xanh) cho đến “Künstlerleben” (Đời nghệ sĩ) – không chỉ phản ánh tinh thần lãng mạn của thế kỷ XIX mà còn trở thành nhịp điệu chung của nhân loại mỗi dịp giao thừa.

Trong lịch sử âm nhạc châu Âu, Johann Strauss II không chỉ được ca ngợi là “Vua Valse” mà còn là biểu tượng văn hóa đưa Vienna và nước Áo trở thành trung tâm âm nhạc của thế giới. Di sản của ông vượt ra ngoài phạm vi nghệ thuật, trở thành một phần quan trọng của ngành du lịch văn hóa, đóng góp vào hình ảnh, sức hút và thương hiệu quốc gia của Áo trên trường quốc tế.

Johann Strauss II (1825–1899), với danh hiệu “Vua của valse”, không chỉ là hiện tượng âm nhạc đại chúng Vienna mà còn là nhân tố có ảnh hưởng sâu rộng đến tư duy sáng tác của nhiều nhạc sĩ cùng thời và kế cận. Trong bối cảnh thế kỷ XIX, khi ranh giới giữa “âm nhạc hàn lâm” và “âm nhạc giải trí” vẫn còn được phân định rõ rệt, Strauss đã kiến tạo một vị trí trung gian độc đáo: ông nâng tầm âm nhạc vũ hội lên thành nghệ thuật đích thực, đồng thời mở ra một không gian sáng tạo mới cho các nhà soạn nhạc châu Âu.

Trong lịch sử văn hóa Áo, âm nhạc và kiến trúc Vienna đã tạo nên một mối quan hệ cộng hưởng đặc biệt. Johann Strauss II (1825–1899), “Vua valse”, không chỉ định hình diện mạo âm nhạc khiêu vũ thế kỷ XIX mà còn góp phần khắc sâu vai trò của kiến trúc Vienna như những “không gian vang vọng” (Resonanzräume) của nghệ thuật.

Trong kho tàng tác phẩm phong phú của Johann Strauss II, Postillon-Polka Op. 317 (sáng tác năm 1867) là một nhạc phẩm mang dấu ấn đặc biệt, gợi nhớ về hình ảnh những người đưa thư cưỡi ngựa rong ruổi qua các miền quê nước Áo xưa. Tiếng kèn đồng ngắn, rộn rã của polka được Strauss khéo léo khai thác, mô phỏng âm hiệu của chiếc tù và mà người phát thư thổi vang khi tới trạm nghỉ.

Giữa thế kỷ XIX, Vienna rực rỡ với những mùa lễ hội hóa trang (Fasching), nơi âm nhạc và vũ hội hòa quyện trong một không gian của niềm vui và sự giải phóng. Trong bối cảnh ấy, Johann Strauss II đã sáng tác Maskenball-Quadrille Op. 272 (1862), một tác phẩm phản ánh tinh thần tươi vui, phóng khoáng và giàu tính kịch tính của các buổi vũ hội hóa trang.

Trong di sản đồ sộ của Johann Strauss II, bản valse Dorfschwalben aus Österreich (Những con chim én từ làng quê Áo) Op. 164, sáng tác năm 1864, chiếm một vị trí đặc biệt. Khác với những khúc nhạc rực rỡ thường vang lên trong các vũ hội tráng lệ của Vienna, tác phẩm này mang sắc thái trữ tình, giàu hoài niệm, gợi mở hình ảnh những ngôi làng Áo yên bình, nơi chim én bay lượn báo hiệu mùa xuân trở về.

Trong kho tàng tác phẩm đồ sộ của Johann Strauss II, bản Klipp-Klapp-Galopp Op. 466 là một minh chứng tinh tế cho khả năng ông biến những âm thanh đời thường thành ngôn ngữ nghệ thuật. Với Strauss, tiếng vó ngựa gõ đều trên đường không chỉ là nhịp điệu vận động mà còn là nhạc tính tiềm ẩn của cuộc sống đô thị Vienna cuối thế kỷ XIX.

Trong di sản đồ sộ của Johann Strauss II, tác phẩm Im Krapfenwald’l (Trong rừng Krapfen) Op. 336, sáng tác năm 1869, nổi bật như một minh chứng cho sự sáng tạo tinh tế và khiếu hài hước âm nhạc đặc trưng của “Vua valse”. Đây không chỉ đơn thuần là một bản polka mà còn là một thử nghiệm độc đáo, nơi tiếng chim líu lo của núi rừng được đưa vào hòa âm, gợi mở không gian thiên nhiên sống động ngay giữa nhịp điệu tươi vui.

Trong di sản Johann Strauss II, bên cạnh những bản valse quen thuộc đã trở thành “quốc ca” của Vienna như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer, vẫn có những tác phẩm ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo, phản ánh những trải nghiệm du hành và cảm hứng xuyên biên giới. Wo die Citronen blüh’n Op. 364 (Nơi chanh nở hoa, 1874) là một trong số đó – bản valse mang đậm sắc thái Địa Trung Hải, vừa rực rỡ, vừa phảng phất nỗi hoài niệm.

Trong di sản Johann Strauss II, bên cạnh những bản valse quen thuộc đã trở thành “quốc ca” của Vienna như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer, vẫn có những tác phẩm ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo, phản ánh những trải nghiệm du hành và cảm hứng xuyên biên giới. Wo die Citronen blüh’n Op. 364 (Nơi chanh nở hoa, 1874) là một trong số đó – bản valse mang đậm sắc thái Địa Trung Hải, vừa rực rỡ, vừa phảng phất nỗi hoài niệm.

Trong di sản âm nhạc đồ sộ của Johann Strauss II – bậc thầy valse Vienna, tác giả của hơn 500 tác phẩm, có những khúc nhạc đã trở thành biểu tượng toàn cầu như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer. Tuy nhiên, bên cạnh những “đỉnh cao” quen thuộc, Strauss còn để lại nhiều tác phẩm ít được biết đến nhưng giàu giá trị nghệ thuật, trong đó Kuss-Walzer Op. 400 (Nụ hôn valse, 1881) là một viên ngọc lấp lánh.

Johann Strauss II (1825–1899), được tôn vinh là “Vua của những điệu valse”, không chỉ viết nên những bản nhạc gắn liền với Vienna mà còn biết cách chuyển tải tinh thần của những miền đất xa xôi qua lăng kính âm nhạc. Trong số đó, Lagunen-Walzer (Valse của những đầm phá), sáng tác năm 1883, là một tác phẩm đặc biệt, bởi nó tái hiện vẻ đẹp thơ mộng và quyến rũ của thành phố Venice – “thành phố trên mặt nước”.

Trong số những sáng tác phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Explosions-Polka, ra đời năm 1847, là một trong những tác phẩm thú vị nhất, cho thấy khía cạnh dí dỏm và sáng tạo bất ngờ của “Vua của những điệu valse”. Khác với những bản valse lộng lẫy thường gắn liền với Strauss, Explosions-Polka là một tác phẩm mang tính “nghệ thuật giải trí” (Unterhaltungsmusik) với mục đích gây cười và tạo bất ngờ cho khán giả.

Trong di sản phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Annen-Polka (Polka Annen), sáng tác năm 1852, nổi bật như một bức tranh âm nhạc rực rỡ của đời sống xã hội Vienna thế kỷ XIX. Tác phẩm được viết nhân dịp lễ hội mùa hè Fest zu Ehren der heiligen Anna (Lễ Thánh Anna), vốn là sự kiện văn hóa – tôn giáo lớn, quy tụ giới thượng lưu, nghệ sĩ và đông đảo công chúng trong không khí náo nhiệt, tràn đầy sức sống.

Trong di sản phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Annen-Polka (Polka Annen), sáng tác năm 1852, nổi bật như một bức tranh âm nhạc rực rỡ của đời sống xã hội Vienna thế kỷ XIX. Tác phẩm được viết nhân dịp lễ hội mùa hè Fest zu Ehren der heiligen Anna (Lễ Thánh Anna), vốn là sự kiện văn hóa – tôn giáo lớn, quy tụ giới thượng lưu, nghệ sĩ và đông đảo công chúng trong không khí náo nhiệt, tràn đầy sức sống.