Trong đại dương các bản valse của Johann Strauss II, Künstlerleben, sáng tác năm 1867, nổi lên như một viên ngọc thấm đẫm chất trữ tình và suy tưởng – một khúc nhạc phác họa hình ảnh người nghệ sĩ sống giữa thế giới hiện thực và không gian mộng tưởng.

Trong dòng chảy lịch sử âm nhạc Áo, hiếm có một tác phẩm nào mang tính biểu tượng cao như Wiener Blut (tạm dịch: Máu Vienna) của Johann Strauss II. Được sáng tác vào năm 1873 – thời kỳ đỉnh cao của Đế chế Áo-Hung – bản valse này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một tuyên ngôn âm nhạc về bản sắc Vienna, nơi âm nhạc, xã hội và hoàng tộc cùng hòa quyện trong không gian đô thị rực rỡ và lãng mạn.

Khi mùa xuân gõ cửa thành Vienna, không chỉ những cánh đào trong công viên Stadtpark khẽ rung trong nắng sớm, mà cả không gian âm nhạc của thành phố cũng như được tưới tắm bởi một thứ ánh sáng trong trẻo và rạo rực – thứ ánh sáng ấy vang lên qua từng nốt nhạc trong “Frühlingsstimmen” (Tiếng hát mùa xuân, Op. 410) của Johann Strauss II.

Trong số những tác phẩm mang đậm dấu ấn chính trị – văn hóa của Johann Strauss II, bản Kaiser-Walzer (Valse Hoàng đế) giữ một vị trí đặc biệt. Không chỉ là một sáng tác âm nhạc, đây còn là tuyên ngôn mang tính biểu tượng về hòa bình, ngoại giao và sự tôn kính lẫn nhau giữa các đế chế châu Âu cuối thế kỷ XIX.

Trong kho tàng âm nhạc cổ điển châu Âu, hiếm có tác phẩm nào đạt được vị thế kép như An der schönen blauen Donau của Johann Strauss II: vừa là một kiệt tác nghệ thuật, vừa là biểu tượng văn hóa quốc gia. Bản valse này không chỉ đại diện cho “trường phái Vienna” rực rỡ cuối thế kỷ 19, mà còn đóng vai trò như một “quốc ca thứ hai” không chính thức của nước Áo – vang lên hàng năm trong Hòa nhạc Năm mới tại Wiener Musikverein, được hàng triệu khán giả toàn cầu theo dõi.

Trong lịch sử âm nhạc thế giới, không nhiều gia đình để lại dấu ấn đậm nét như nhà Strauss – nơi mà cả cha lẫn con đều là thiên tài, nhưng lại mang trong mình một mối quan hệ phức tạp: vừa là máu mủ, vừa là đối thủ trên chính sân khấu nghệ thuật.