“Máu Vienna” – Bản Valse Của Lịch Sử Và Tinh Thần Dân Tộc
Trong dòng chảy lịch sử âm nhạc Áo, hiếm có một tác phẩm nào mang tính biểu tượng cao như Wiener Blut (tạm dịch: Máu Vienna) của Johann Strauss II. Được sáng tác vào năm 1873 – thời kỳ đỉnh cao của Đế chế Áo-Hung – bản valse này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một tuyên ngôn âm nhạc về bản sắc Vienna, nơi âm nhạc, xã hội và hoàng tộc cùng hòa quyện trong không gian đô thị rực rỡ và lãng mạn.
Về mặt hình thức, Wiener Blut tuân thủ khuôn mẫu valse nhiều phần (multi-sectional waltz) mà Johann Strauss II đã hoàn thiện qua hàng chục tác phẩm trước đó: phần mở đầu mang tính giới thiệu, các giai điệu valse nối tiếp nhau với sự chuyển điệu linh hoạt, và phần kết tổng hợp giàu màu sắc. Tuy nhiên, điều khiến tác phẩm này vượt ra khỏi tính chất giải trí thông thường là ở tinh thần văn hóa được thẩm thấu vào từng nhịp nhạc – thứ "máu Vienna" tượng trưng cho truyền thống, sự lịch lãm, và tính hiện đại sớm của một trung tâm nghệ thuật châu Âu.
Được viết nhân dịp lễ thành hôn của Thái tử Rudolf với Công chúa Stephanie – một sự kiện chính trị mang nhiều kỳ vọng về sự ổn định và đoàn kết nội bộ Đế chế – Wiener Blut cũng phản ánh tinh thần gắn kết giữa âm nhạc và nhà nước. Âm nhạc, trong trường hợp này, không chỉ để tiêu khiển, mà còn là công cụ thiết lập hình ảnh quốc gia, củng cố cảm thức cộng đồng thông qua biểu tượng đô thị Vienna.
Đặc biệt, sau khi Johann Strauss II qua đời, Wiener Blut được chuyển thể thành một vở operetta cùng tên vào năm 1899, cho thấy tính sống còn và khả năng thích nghi của tác phẩm trong môi trường văn hóa đại chúng cuối thế kỷ XIX. Việc tái hiện này không làm mất đi giá trị nguyên bản mà còn mở rộng chiều kích tiếp nhận, đưa “Máu Vienna” từ phòng khiêu vũ hoàng gia ra tới sân khấu công cộng – nơi mọi tầng lớp xã hội đều có thể tiếp cận.
Ở góc độ thẩm mỹ học, Wiener Blut có thể được xem là một “tổ khúc đô thị” – nơi giai điệu vận hành như dòng máu chảy xuyên qua lịch sử, kiến trúc và tâm lý tập thể Vienna. Âm nhạc trở thành ký ức sống động, lưu giữ một thời đại nơi nghệ thuật là một phần tất yếu của hiện sinh đô thị, và nơi Vienna hiện diện không chỉ qua bản đồ, mà trong chính những cú lượn nhịp ba của valse.
Hội Hữu nghị Việt Nam – Áo trân trọng giới thiệu loạt bài viết chuyên đề về Johann Strauss II, nhà soạn nhạc có ảnh hưởng sâu rộng tới sự phát triển của âm nhạc khiêu vũ và mỹ học châu Âu hiện đại. Thông qua từng tác phẩm tiêu biểu, chúng tôi hy vọng bạn đọc không chỉ lắng nghe bằng đôi tai, mà còn chiêm nghiệm bằng tri thức lịch sử, xã hội và văn hóa – để thấy được nước Áo trong chiều sâu của nghệ thuật.
Bài viết liên quan
Leitartikel Op. 273 – “Bài Xã Luận”: Dí Dỏm Và Tinh Tế
Trong di sản Johann Strauss II, bên cạnh những bản valse quen thuộc đã trở thành “quốc ca” của Vienna như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer, vẫn có những tác phẩm ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo, phản ánh những trải nghiệm du hành và cảm hứng xuyên biên giới. Wo die Citronen blüh’n Op. 364 (Nơi chanh nở hoa, 1874) là một trong số đó – bản valse mang đậm sắc thái Địa Trung Hải, vừa rực rỡ, vừa phảng phất nỗi hoài niệm.
Wo die Citronen Blüh’n Op. 364 – “Nơi Chanh Nở Hoa”, Valse Với Hơi Thở Địa Trung Hải
Trong di sản Johann Strauss II, bên cạnh những bản valse quen thuộc đã trở thành “quốc ca” của Vienna như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer, vẫn có những tác phẩm ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo, phản ánh những trải nghiệm du hành và cảm hứng xuyên biên giới. Wo die Citronen blüh’n Op. 364 (Nơi chanh nở hoa, 1874) là một trong số đó – bản valse mang đậm sắc thái Địa Trung Hải, vừa rực rỡ, vừa phảng phất nỗi hoài niệm.
Kuss-Walzer Op. 400 – “Nụ Hôn” Valse Ngọt Ngào
Trong di sản âm nhạc đồ sộ của Johann Strauss II – bậc thầy valse Vienna, tác giả của hơn 500 tác phẩm, có những khúc nhạc đã trở thành biểu tượng toàn cầu như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer. Tuy nhiên, bên cạnh những “đỉnh cao” quen thuộc, Strauss còn để lại nhiều tác phẩm ít được biết đến nhưng giàu giá trị nghệ thuật, trong đó Kuss-Walzer Op. 400 (Nụ hôn valse, 1881) là một viên ngọc lấp lánh.
Lagunen-Walzer – Venice Qua Đôi Mắt Của Strauss
Johann Strauss II (1825–1899), được tôn vinh là “Vua của những điệu valse”, không chỉ viết nên những bản nhạc gắn liền với Vienna mà còn biết cách chuyển tải tinh thần của những miền đất xa xôi qua lăng kính âm nhạc. Trong số đó, Lagunen-Walzer (Valse của những đầm phá), sáng tác năm 1883, là một tác phẩm đặc biệt, bởi nó tái hiện vẻ đẹp thơ mộng và quyến rũ của thành phố Venice – “thành phố trên mặt nước”.
Explosions-Polka – Sự Bất Ngờ Và Hài Hước Trong Âm Nhạc
Trong số những sáng tác phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Explosions-Polka, ra đời năm 1847, là một trong những tác phẩm thú vị nhất, cho thấy khía cạnh dí dỏm và sáng tạo bất ngờ của “Vua của những điệu valse”. Khác với những bản valse lộng lẫy thường gắn liền với Strauss, Explosions-Polka là một tác phẩm mang tính “nghệ thuật giải trí” (Unterhaltungsmusik) với mục đích gây cười và tạo bất ngờ cho khán giả.
Freikugeln – Giai Điệu Ẩn Giấu Của Một Johann Strauss Ít Người Biết
Trong di sản phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Annen-Polka (Polka Annen), sáng tác năm 1852, nổi bật như một bức tranh âm nhạc rực rỡ của đời sống xã hội Vienna thế kỷ XIX. Tác phẩm được viết nhân dịp lễ hội mùa hè Fest zu Ehren der heiligen Anna (Lễ Thánh Anna), vốn là sự kiện văn hóa – tôn giáo lớn, quy tụ giới thượng lưu, nghệ sĩ và đông đảo công chúng trong không khí náo nhiệt, tràn đầy sức sống.
.png)
.png)
