Trong di sản âm nhạc đồ sộ của Johann Strauss II – bậc thầy valse Vienna, tác giả của hơn 500 tác phẩm, có những khúc nhạc đã trở thành biểu tượng toàn cầu như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer. Tuy nhiên, bên cạnh những “đỉnh cao” quen thuộc, Strauss còn để lại nhiều tác phẩm ít được biết đến nhưng giàu giá trị nghệ thuật, trong đó Kuss-Walzer Op. 400 (Nụ hôn valse, 1881) là một viên ngọc lấp lánh.

“Kuss-Walzer” ra đời trong bối cảnh Strauss đang thành công với thể loại operetta. Tác phẩm lấy chất liệu từ vở Der lustige Krieg (Cuộc chiến vui nhộn), một operetta khai thác chủ đề tình yêu và sự dí dỏm. Trong vở diễn, cảnh đôi tình nhân trao nhau nụ hôn đã trở thành nguồn cảm hứng để Strauss dệt nên một bản valse trữ tình. Sự gắn kết giữa kịch tính sân khấu và ngôn ngữ âm nhạc tinh tế đã tạo nên một sáng tác vừa mang dấu ấn cá nhân vừa hòa trong phong cách lãng mạn Vienna cuối thế kỷ XIX.

Kuss-Walzer khởi đầu bằng phần mở chậm rãi, như lời dạo đầu đầy trìu mến. Tiếp đó, giai điệu chính được triển khai với những đường nét uyển chuyển, nhịp điệu ba phần nhẹ nhàng, gợi cảm giác âu yếm như một “nụ hôn” được ngân dài. Strauss sử dụng thủ pháp biến tấu tinh vi, chuyển dịch cung bậc từ dịu dàng thầm kín đến trào dâng mãnh liệt, tái hiện một hành trình cảm xúc vừa mang tính riêng tư vừa phổ quát của tình yêu. Tác phẩm vì vậy không chỉ là một bản valse giải trí, mà còn là một nghiên cứu tinh tế về sức mạnh biểu đạt của âm nhạc.

Đặt trong sự nghiệp Strauss, Kuss-Walzer minh chứng cho khả năng dung hợp giữa chất liệu kịch hát và hình thức valse thuần túy. Tác phẩm phản ánh sự sáng tạo không ngừng nghỉ của nhà soạn nhạc, người đã biết cách mở rộng biên độ biểu cảm của valse vượt ra ngoài những vũ hội hào hoa để chạm tới chiều sâu tâm trạng con người. Chính bởi vậy, “Nụ hôn” valse vừa mang tính chất “ẩn dấu” trong kho tàng đồ sộ của Strauss, vừa là một mảnh ghép quan trọng góp phần khắc họa toàn diện diện mạo âm nhạc của ông.

Ngày nay, hơn 140 năm sau, Kuss-Walzer vẫn vang lên trong các chương trình hòa nhạc và vũ hội, nhắc nhớ người nghe về sức sống lâu bền của tình yêu và âm nhạc. Với Hội Hữu nghị Việt Nam – Áo, việc giới thiệu và lan tỏa những tác phẩm như thế này không chỉ nhằm tôn vinh Strauss trong dịp kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông (1825–2025), mà còn mở đầu cho chuỗi chuyên đề khám phá “Strauss ẩn dấu” – hành trình đưa công chúng tiếp cận những sáng tác ít người biết đến nhưng giàu giá trị, qua đó khẳng định chiều sâu và sự đa dạng của di sản âm nhạc Áo.

(Hình minh họa: Delightful Waltz – Tranh sơn dầu trên toan bằng dao bay của Leonid Afremov)