“An der schönen blauen Donau” – Khi cả châu Âu ngân lên theo nhịp xoay của Vienna
Trong kho tàng âm nhạc cổ điển châu Âu, hiếm có tác phẩm nào đạt được vị thế kép như An der schönen blauen Donau của Johann Strauss II: vừa là một kiệt tác nghệ thuật, vừa là biểu tượng văn hóa quốc gia. Bản valse này không chỉ đại diện cho “trường phái Vienna” rực rỡ cuối thế kỷ 19, mà còn đóng vai trò như một “quốc ca thứ hai” không chính thức của nước Áo – vang lên hàng năm trong Hòa nhạc Năm mới tại Wiener Musikverein, được hàng triệu khán giả toàn cầu theo dõi.
Lịch sử ra đời: từ trào phúng đến biểu tượng quốc gia
Tác phẩm ra đời năm 1866 – một giai đoạn đặc biệt trong lịch sử nước Áo: sau thất bại trong chiến tranh Áo–Phổ, xã hội rơi vào tâm trạng chán nản. Theo yêu cầu của Hội nam giới ca hát Vienna (Wiener Männergesang-Verein), Strauss II đã sáng tác một bản hợp xướng mang màu sắc vui nhộn, nhằm “xoa dịu tinh thần quốc dân”. Lời ca khi ấy, do Franz von Gernerth viết, có tính trào phúng nhẹ, phản ánh đặc điểm xã hội thời kỳ hậu chiến.
Tuy nhiên, phiên bản được dàn nhạc hóa và trình diễn tại Hội chợ Thế giới ở Paris năm 1867 mới thực sự đưa tác phẩm này đến đỉnh cao quốc tế. Chính từ đó, Danube Xanh bước ra khỏi bối cảnh lịch sử cụ thể để trở thành một biểu tượng vượt thời gian – mang trong mình hình ảnh lãng mạn, tao nhã, và niềm tự hào về vẻ đẹp Áo – Hungary.
Cấu trúc âm nhạc: tổ chức không lời của cảm xúc
Về mặt cấu trúc, An der schönen blauen Donau được viết dưới dạng tổ khúc valse gồm một phần mở đầu chậm, theo sau là chuỗi các chủ đề valse nối tiếp, với mô típ trữ tình mang tính nhận diện cao. Đặc biệt, đoạn chủ đề chính với giai điệu êm ái – thường xuất hiện ngay sau phần mở đầu – đã trở thành một trong những chủ đề dễ nhận biết nhất trong toàn bộ lịch sử âm nhạc cổ điển.
Sự cân bằng giữa chất thơ, tính trang trọng và nhịp điệu sống động của bản valse này khiến nó vừa thích hợp cho khiêu vũ, vừa đủ tinh tế để trình diễn trong các không gian thính phòng uy nghi.
Di sản văn hóa: từ nhạc phẩm đến biểu tượng toàn cầu
Ngày nay, An der schönen blauen Donau không chỉ là niềm tự hào của âm nhạc Áo, mà còn là một phần của ký ức văn hóa châu Âu. Việc tác phẩm này được trình diễn định kỳ vào ngày đầu năm mới mang ý nghĩa biểu trưng: một khởi đầu thanh bình, nhịp nhàng và đẹp đẽ. Bản nhạc cũng được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, như minh chứng cho sức sống bền bỉ và giá trị xuyên thế kỷ của di sản âm nhạc Vienna.
Hội Hữu nghị Việt Nam – Áo trân trọng giới thiệu loạt bài viết về những tác phẩm tiêu biểu của Johann Strauss II – một trong những tên tuổi có ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển của nhạc khiêu vũ và thẩm mỹ âm nhạc châu Âu hiện đại. Chúng tôi hy vọng qua từng bản nhạc, bạn đọc không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp âm thanh, mà còn hiểu sâu hơn về lịch sử, xã hội và tinh thần Áo trong thời kỳ hoàng kim của nghệ thuật cổ điển.
Bài viết liên quan
Leitartikel Op. 273 – “Bài Xã Luận”: Dí Dỏm Và Tinh Tế
Trong di sản Johann Strauss II, bên cạnh những bản valse quen thuộc đã trở thành “quốc ca” của Vienna như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer, vẫn có những tác phẩm ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo, phản ánh những trải nghiệm du hành và cảm hứng xuyên biên giới. Wo die Citronen blüh’n Op. 364 (Nơi chanh nở hoa, 1874) là một trong số đó – bản valse mang đậm sắc thái Địa Trung Hải, vừa rực rỡ, vừa phảng phất nỗi hoài niệm.
Wo die Citronen Blüh’n Op. 364 – “Nơi Chanh Nở Hoa”, Valse Với Hơi Thở Địa Trung Hải
Trong di sản Johann Strauss II, bên cạnh những bản valse quen thuộc đã trở thành “quốc ca” của Vienna như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer, vẫn có những tác phẩm ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo, phản ánh những trải nghiệm du hành và cảm hứng xuyên biên giới. Wo die Citronen blüh’n Op. 364 (Nơi chanh nở hoa, 1874) là một trong số đó – bản valse mang đậm sắc thái Địa Trung Hải, vừa rực rỡ, vừa phảng phất nỗi hoài niệm.
Kuss-Walzer Op. 400 – “Nụ Hôn” Valse Ngọt Ngào
Trong di sản âm nhạc đồ sộ của Johann Strauss II – bậc thầy valse Vienna, tác giả của hơn 500 tác phẩm, có những khúc nhạc đã trở thành biểu tượng toàn cầu như An der schönen blauen Donau hay Kaiser-Walzer. Tuy nhiên, bên cạnh những “đỉnh cao” quen thuộc, Strauss còn để lại nhiều tác phẩm ít được biết đến nhưng giàu giá trị nghệ thuật, trong đó Kuss-Walzer Op. 400 (Nụ hôn valse, 1881) là một viên ngọc lấp lánh.
Lagunen-Walzer – Venice Qua Đôi Mắt Của Strauss
Johann Strauss II (1825–1899), được tôn vinh là “Vua của những điệu valse”, không chỉ viết nên những bản nhạc gắn liền với Vienna mà còn biết cách chuyển tải tinh thần của những miền đất xa xôi qua lăng kính âm nhạc. Trong số đó, Lagunen-Walzer (Valse của những đầm phá), sáng tác năm 1883, là một tác phẩm đặc biệt, bởi nó tái hiện vẻ đẹp thơ mộng và quyến rũ của thành phố Venice – “thành phố trên mặt nước”.
Explosions-Polka – Sự Bất Ngờ Và Hài Hước Trong Âm Nhạc
Trong số những sáng tác phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Explosions-Polka, ra đời năm 1847, là một trong những tác phẩm thú vị nhất, cho thấy khía cạnh dí dỏm và sáng tạo bất ngờ của “Vua của những điệu valse”. Khác với những bản valse lộng lẫy thường gắn liền với Strauss, Explosions-Polka là một tác phẩm mang tính “nghệ thuật giải trí” (Unterhaltungsmusik) với mục đích gây cười và tạo bất ngờ cho khán giả.
Freikugeln – Giai Điệu Ẩn Giấu Của Một Johann Strauss Ít Người Biết
Trong di sản phong phú của Johann Strauss II (1825–1899), bản Annen-Polka (Polka Annen), sáng tác năm 1852, nổi bật như một bức tranh âm nhạc rực rỡ của đời sống xã hội Vienna thế kỷ XIX. Tác phẩm được viết nhân dịp lễ hội mùa hè Fest zu Ehren der heiligen Anna (Lễ Thánh Anna), vốn là sự kiện văn hóa – tôn giáo lớn, quy tụ giới thượng lưu, nghệ sĩ và đông đảo công chúng trong không khí náo nhiệt, tràn đầy sức sống.
.png)
.png)
